Han står. Urørleg. Svart, med kvit bringe.
Nokre mørkebrune felt, rundt augo, under vengjene, resten skin i blåsvart.
Striregnar. Blest frå vest. September. Eg sit på ein stein, i elveosen, midt i
osen, der Svidalselva buldrar og ropar i kvitt og piskar opp skum, laga av
ørsmå restar av jord, sand og plantar som blandar seg med vatnet på den ville
ferda nedover. Ho vidar og flatar seg ut i osen og blandar ropa sine med
rytmiske båresukk frå Jølstravatnet. Han står på ein stein, midt i kakafonien
av vatn, skum og lydar, eit par meter frå meg. Eg ser på han, han held nebbet
opp mot vinden og regnet medan eit kolsvart, rundt fugleblikk, omkransa av
mørkebrunt og svart, glyttar ei stund på meg, før det skyt ned gjennom
vasshinna, mot noko som kan etast, men nei, det var berre ein liten kvist som
rørde seg i straumen, ikkje noko flugenymfe eller vasskalv. Blikket fyk opp og
festar seg på han, borte på steinen, som sit urørleg i svarte regnklede med
kvit t-skjortebringe. Eg sit, fossekallen står, på kvar vår stein, i osen av
vassongar. Tida er ikkje, berre stunda er, fossekallstunda.
Brått gjer han eit hopp, med føtene
jamsides. Eit hopp som får meg til å byksa litt til med kroppen. Så eitt til,
og ut or han trillar ein vakker plystresong. Nok eit hopp, nok ein song, føtene
jamsides. Den vesle kroppen ristar med songen som legg seg over
akkompagnementet frå osen. Eit hopp, ein song som vekkjer minner, i meg, i
fossekallen. Han står, urørleg i vestablesten, i regnet. Blikk møter blikk,
tida er ikkje, stunda er. Minna er.
August. Mild og lett stryk austabrisen
Jølstravatnet. Han er god, lun. Varm luft har samla seg i fjella og siglar på
trekken nedetter bjørkelier og utetter vatnet. Saman med brisen leikar svalene.
Låvesvalar og sandsvalar. Lyt vera nærare hundre svalar. Fyk mot aust, oppetter
brisen, opp, opp, høgst opp i lufta, vender litt på vengjene og let seg snu
rundt og glid i forrykande fart ned mot vatnet att medan dei kvitrar og syng i
fykande fryd over dei siste timane her, i nord. Like over vassflata rettar dei
opp med vengjene og stryk vassflata saman med austabrisen, lagar kjølstriper, i
hundretal, bortetter.
Nett bortanfor fossekallen stikk ei nake
grein opp frå vatnet. Ei oldergrein som har vorte riven av stomnen ein stad, og
ført ned hit av elva sist haust. På greina sit to erler, linerler, fødde dette
året. Grå hovud tyder på det. Erlene sit og pludrar, tek eit par hopp opp i
lufta, heng der eit bel, for å fanga fluger og anna fykande kryp, før dei set
seg ned att på greina. Stundom ser dei opp i lufta, på svalene. Lufta svirrar
og kvitrar i svaleleik, og dei unge erlene strekkjer hals mot dei og kvitrar
høgare. Best som det er kastar båe to seg ut frå greina, fyk i boga erleflukt
opp, opp, mot svalene. Eg kan høyra erlesongen, ivrig og sterk. Dei er no høgt
oppe, blandar seg med svalene, stupar med dei ned mot vatnet. Berre konturane
deira skil seg frå svalene. Svalesong og erlekvitter blandar seg i svalestupet.
Nede på ein stein, i elveosen, sit han framleis, fossekallen. Han hoppar og
kvitrar med jamsides føter. Kroppen ristar og hovudet peikar skrått opp mot
svalestupet og blandingssongen. Mest som han òg vil opp, opp, vera med, vera
med! Brått skyt blikket hans ned gjennom vasshinna, han får auga på mat nede på
botnen. Utan å nøla eit sekund stupar han ut i straumen, sym som ein fisk ned
mellom nokre steinar, poppar brått opp att, hoppar opp på steinen, ristar
dropar av seg og slukar vasskalven han hadde i nebbet. Deretter hoppar han, med
føtene jamsides og kvitrar att, meir intenst og høglydt enn før, lyfter hovudet
skrått opp mot svaleleiken, blikket hans følgjer erlene som bogar seg gjennom
lufta bort mot greina. Dei landar, pludrar og kvitrar medan dei brusar med
fjøra og legg dei godt til rette. Svalene, derimot, fyk og leikar, syng og
kvitrar vidare og vidare. Dei vert ikkje trøytte, slik erlene vert.
Han står. Urørleg. Svart, med kvit bringe.
Nokre mørkebrune felt, rundt augo, under vengjene, resten skin i blåsvart.
Striregnar. Blest frå vest. September. Han står på steinen. Eg sit på min. Svidalselva
buldrar og ropar i kvitt. Eit kolsvart, rundt fugleblikk glyttar skrått på han
som sit urørleg i svarte regnklede med kvit t-skjortebringe. Brått gjer
fuglekroppen eit hopp, med føtene jamsides. Ein vakker plystresong trillar ut
or han medan han hoppar og ristar. Songen er noko av det vakraste eg har høyrd.
Han ber rett gjennom ropinga, buldringa, sukka, piskande regn og stiv kuling
frå vest. Songen ber vidare, vidare, opp, opp, gjennom lufta. Ja, mest heilt
til svalene i Sør- Afrika og erlene i Nord-Afrika ber han, songen; -’ vil vera
med! vil vera med!’ syng han. Svalene stupar fryktlaust og leikar i sør, erlene
hoppar opp frå greiner og fangar fykande kryp i sør, medan dei alle minnast
Jølstravatnet og fossekallen i nord. Han, som kunne symja, som kunne fyka og
stupa som dei, men under vatn! –’ Vil vera med! vil vera med!’ syng dei.
Han står. Urørleg. Og slik skal han stå,
haust, som vinter, i all slags ver, i nord. Skrått, svart fugleblikk glyttar på
meg. Gjennom haustvinden, regnet og
Svidalselva si buldring, er det som eg kan høyra svalesong og erlekvitter.
Saman. Som ein uendeleg vakker song, om noko. Noko djupt inne, noko inst inne.
Det er han, i svart, med kvit bringe, som syng, hoppar og syng, ristar og syng.
Fossekallsongen lèt slik, som ei
blanding av svalesongen og erlekvitter, som ei blanding av sakn og lengt, som
ei blanding av einsemd og von. Tida er ikkje, fossekallstunda er.
